روز جمعهجمعه هفتمین و آخرین روز از ایام هفته می‌باشد که آداب و احکام خاصی دارد و از احکام و اعمال آن در باب‌هایى نظیر طهارت، صلات، نکاح، اطعمه و اشربه و قضاء سخن گفته‌اند. فهرست مندرجات۲ - روایات در باب جمعه ۳ - تعلق جمعه به امام عصر ۴ - جمعه و قسم ۵ - اعمال شب و روز جمعه ۶ - اعمال روز جمعه ۶.۱ - حدیثی از امام صادق ۶.۲ - حدیثی دیگر ۷ - خواندن برخی سوره‌ها در نمازهای روز جمعه ۸ - نماز در روز جمعه ۹ - مستحبات در روز جمعه ۱۰ - مکروهات روز جمعه ۱۱ - تذکر ۱۲ - پانویس ۱۳ - منبع ۱ - فضیلت جمعهجمعه از اعیاد چهارگانه اسلامى (فطر، قربان، غدیر و جمعه) بلکه برتر از عید فطر و عید قربان است. جمعه، روز ظهور مهدی (علیه‌السلام) است. جمعه، روز پایانی هفته، مورد احترام مسلمانان است. به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌رو جمعه نامیده شده است که در آن برای نماز اجتماع می‌کنند. ۲ - روایات در باب جمعهدر روایتى از امام صادق علیه السّلام آمده است: «خداوند از هرچیزى، چیزى را برگزیده است ... و از روزها جمعه را اختیار کرده است». در روایتى از رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله، روز جمعه به عنوان سرور و آقاى روزها معرفى شده است. در روایات متعددى آمده است: جمعه روز عبادت و تقرب به خداى متعال با عمل صالح و ترک گناه است و ثواب عبادت در این روز بیش از روزهاى دیگر مى‌باشد. از این رو، بر بسیار دعا کردن و درخواست رحمت و آمرزش نمودن در روز جمعه و بسیار صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمّد صلّى اللّٰه علیه و آله در این روز سفارش شده است. و نیز از امیر مؤمنان علیه السّلام روایت شده که فرمود: «در روز جمعه ساعت مبارکى است که بنده در آن ساعت چیزى از خدا نمى‌خواهد مگر آنکه به او عطا مى‌کند». ۳ - تعلق جمعه به امام عصرروز جمعه متعلّق به امام عصر صلوات اللّٰه علیه است که در آن به زیارت و توجه به آن حضرت سفارش شده است. ۴ - جمعه و قسمجمعه به جهت برخوردارى از قداست و حرمت، از اسباب تغلیظ در قسم (سوگند دادن) شمرده شده است. ۵ - اعمال شب و روز جمعهنماز جمعه با وجود شرایط آن در روز جمعه، واجب است و از نماز ظهر کفایت مى‌کند. ۶ - اعمال روز جمعهاهمیت شب و روز جمعه، در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیه فراوانی برای آن مقرر گشته است. از مهم‌ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و انتظار فرج آن بزرگوار است. در این روز، زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت در روز جمعه بیش از سایر روزهاست. [۱۲]
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۱۵.
۶.۱ - حدیثی از امام صادقامام صادق (علیه‌السلام) در این‌باره فرموده است: «... و یخرج قائمنا اهل البیت یوم الجمعة...»؛ «... و قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌کند». ۶.۲ - حدیثی دیگرهمچنین در روایاتی آمده است: «و کان الیوم الّذی نصب فیه رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بغدیر خمّ یوم الجمعة و قیام القائم (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) یکون فی یوم الجمعة و تقوم القیامة فی یوم الجمعة...»؛ «روزی که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) حضرت علی (علیه‌السلام) را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام قائم (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود». البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد. از ویژگی‌های دیگر این روز با عظمت، آن است که حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در آن روز شریف پای به عرصه گیتی نهاد. ۷ - خواندن برخی سوره‌ها در نمازهای روز جمعهخواندن سوره‌هاى جمعه و اعلی در نماز مغرب و عشاى شب جمعه به قول مشهور و سوره‌هاى جمعه و توحید به قول برخى یا سوره‌هاى جمعه و منافقون بنابر قول برخى دیگر در نماز صبح روز جمعه،و بنابر مشهور سوره‌هاى جمعه و منافقون در نماز جمعه یا نماز ظهر و نیز نماز عصر روز جمعه مستحب است. ۸ - نماز در روز جمعهدر روز جمعه، گزاردن چهار رکعت ، علاوه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر- که در مجموع بیست رکعت مى‌شود- مستحب است و بنابر نظر بسیارى مستحب است بیست رکعت یاد شده قبل از زوال خوانده شود و نیز بنابر قول اکثر، مستحب است شش رکعت آن هنگام گسترده شدن نور خورشید در آسمان (تقریباً یک ساعت پس از طلوع)، شش رکعت دوم زمان بالا آمدن خورشید (حدود سه ساعت پس از طلوع) و شش رکعت دیگر قبل از زوال (تقریباً نیم ساعت پیش از ظهر) و دو رکعت آخر، نزدیک زوال خوانده شود. ۹ - مستحبات در روز جمعهنوافل زیادى در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این روز مستحب است؛ از قبیل نماز پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله ، نماز جعفر طیار و نماز اعرابی . بنابر نظر گروهى، بلند خواندن قرائت در نماز ظهر روز جمعه مستحب است. از دیگر مستحبات شب یا روز جمعه اعمال زیر است: غسل جمعه به قول مشهور ؛ حمام کردن؛ استعمال بوی خوش؛آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباسها؛ گرفتن ناخن و چیدن شارب ؛ خوردن انار ؛ زیارت پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله و امامان علیهم السّلام؛ بویژه زیارت امام حسین علیه السّلام؛ زیارت اهل قبور قبل از طلوع خورشید؛ صدقه دادن؛ آمیزش با همسر در شب و عصر جمعه و توسعه بر خانواده در خوراک. البته در شب و روز جمعه اعمال فراوان دیگرى مستحب است که در منابع روایى همچون وسائل الشیعة، بحار الانوار و نیز کتابهاى ادعیه ، از قبیل اقبال و مفاتیح الجنان بدانها اشاره شده است. ۱۰ - مکروهات روز جمعهحجامت کردنو شعر خواندن در روز جمعه و نیز ذبح حیوان تا ظهر آن در روز جمعه کراهت دارد. ۱۱ - تذکر• برای اطلاع بیشتر به جمعه در فرهنگ اسلامی و جمعه در قرآن و حدیث رجوع شود. ۱۲ - پانویس۱۳ - منبعفرهنگنامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۱۶۱، برگرفته از مقاله «جمعه». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۱۱۰-۱۱۲. رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | فضیلت ایام
|